De laatste jaren zetten we stappen vooruit op gebied van energiebesparing en het opwekken van duurzame energie. We gaan door met successen zoals het Loket Duurzaam Wonen Plus en de stimuleringsregelingen.

Aan de hand van het green destinations program en de uitbreiding en aanscherping van het energieconvenant gaan we in gesprek met onze ondernemers om verder te verduurzamen.

Daarnaast blijven we ook veelbelovende initiatieven van bijvoorbeeld sportverenigingen, woningbouwcorporaties, scholen, musea en uiteraard inwoners ondersteunen. Dit doen we onder andere door beschikbaar stellen van energiescans. Zelf nemen we ook initiatief. Zo blijven we werken aan een netwerk van laadpalen voor elektrische auto’s en vervangen we de huidige straatverlichting door LED-verlichting. Ook zijn we samen met onze inwoners en gemeenteraad op zoek naar waar we welke mogelijkheden zien om binnen onze gemeente duurzame energie op te wekken.

Het gasloos bouwen is verplicht vanaf 1 juli 2018. Ook gaan we woningen van het aardgas af halen. Hiervoor stellen we een warmtevisie op.

We gaan dus in de volle breedte aan de slag. Dit moeten we ook om onze doelstellingen te kunnen halen. Tot nu toe werken we vanuit de Energievisie, deze doet zijn werk naar behoren. Echter, als we onze doelen willen halen, is het belangrijk om de Energievisie uit te breiden naar een document dat de volledige breedte van duurzaamheid beslaat. We stellen daarom een duurzaamheidsactieplan vast. Een duurzaamheidsactieplan biedt de mogelijkheid om onze acties integraal op te pakken en te organiseren.

Verduurzamen is een enorme opgave. Het beslaat elk domein, het kost tijd, het kost geld, we kunnen het niet alleen. We moeten dus op zoek naar mogelijkheden om gezamenlijk slagen te maken. Dat betekent dat we ook moeten zoeken naar mogelijkheden om op hoger schaalniveau oplossingen te vinden. Hierbij gaat het zowel om maatregelen als om financiering. Voor financiering kijken we ook naar andere (private) investeerders. Op regionaal niveau spelen we een actieve rol om zelf zoveel mogelijk aan het stuur te blijven zitten.

We zoeken een oplossing voor de wateroverlast in de kernen Beek en Breedeweg. Uitvoering van deze oplossing staat gepland in de periode 2018-2020. We moedigen inwoners aan om bij de inrichting van hun tuin rekening te houden met extremere weersomstandigheden. Bijvoorbeeld regenwater niet meer via het riool afvoeren, ook wel afkoppelen genoemd en meer groen en minder tegels, zodat het water in de bodem kan zakken. We gaan samen met bijvoorbeeld Waterschap nieuwe methodes zoeken om de effecten van bijzonder harde regenbuien beter in de vingers te krijgen. De wijk Groesbeek Noord vormt hierbij een proeflocatie. We stellen samen met de gemeentes in de regio een plan op om in de toekomst overlast van klimaatverandering (te nat, te droog, te warm) zo veel mogelijk te voorkomen (Regionale Adaptatie Strategie, RAS). In dit RAS komen dus zaken aan de orde als hittestress en wateroverlast.

De hoeveelheid restafval in 2015 per inwoner in de voormalige gemeente Ubbergen was 190 kg. In de voormalige gemeenten Groesbeek en Millingen was dit 70 kg per inwoner. Vanaf 2017 wordt in de hele gemeente op dezelfde wijze afval opgehaald. Over 2017 is de hoeveelheid restafval per inwoner nog iets hoger dan het streven van 70 kg restafval per inwoner.

We proberen deze hoeveelheden nog verder terug te brengen, bijvoorbeeld door gescheiden inzameling en verwerking van luiers en incontinentiemateriaal. Besluitvorming zal naar verwachting gedurende 2019 plaatsvinden. Bestaande faciliteiten zoals de regionale milieustraten worden waar mogelijk nog verder verbeterd.

Ook besteden we meer aandacht aan communicatie en educatie, en het beperken van zwerfafval.

We ondersteunen initiatieven, die ertoe leiden dat afval steeds meer als grondstof wordt gebruikt (circulaire economie).

We willen ieder jaar 3 tot 5% minder CO2 (kooldioxide) uitstoten en zoeken bedrijven en instellingen die met ons meedoen. Binnen 7 jaar is 50% tot 80% van alle elektriciteit die de gemeente zelf gebruikt duurzaam opgewekt in onze regio. Wat we nog niet regionaal duurzaam opwekken en nog moeten kopen, mag vanaf 2018 alleen nog maar Nederlandse groene stroom zijn. We zoeken naar nieuwe mogelijkheden om de resultaten beter te integreren in de bedrijfsvoering, beter te monitoren en gestructureerd te rapporteren. Deelname aan de CO2-prestatieladder is hiervoor een van de instrumenten. Uiteraard gaat dit ook onderdeel uitmaken van het duurzaamheidsactieplan.

Op diverse plekken hebben inwoners overlast van water door hevige regenbuien. De overlast bestaat uit hinder en schade aan privé en gemeentelijke eigendommen. Vooral Breedeweg, Beek, het centrum van Groesbeek en Heilig Landstichting zijn plekken die hiermee regelmatig te maken hebben. Daarom start de gemeente aankomend jaar met een aantal voorbereidingen en realisaties:

Breedeweg.

• Door extreme regenval is de parkeerplaats Wilgstraat-Kruksebaan al twee keer ondergelopen met bijna een meter water. Wij hebben een oplossing bedacht voor het traject Knapheideweg richting buurtsuper. Deze is eind 2018 doorgerekend. Uitvoering staat voor de winter van 2018-2019 op de planning.
• Aan de knapheideweg zoekt Waterschap Rivierenland ruimte voor een extra wateropvang. Deze moet het water vanaf “Klein Amerika” opvangen en afvoeren naar de retentievoorziening aan de Knapheideweg- Zandbaan/Hemeltje. Dit doen we samen met Waterschap Rivierenland. Ieder heeft een aandeel van 50% in de kosten.
• Tot slot gaan we vanaf de Parachutistenstraat tot aan de waterzuivering in de Bruuk het transportriool vergroten om de wateroverlast te verminderen. In 2019 starten wij met de voorbereidingen. Een jaar later gaat dit werk in uitvoering.

Beek

• In 2019 staat de voorbereiding en aanleg van “watersnelwegen” op de planning. Het water uit het Keteldal kunnen we relatief eenvoudig via de Lindenstraat afvoeren naar de groene ruimte tussen de huizen en de N325. Hiervoor moeten we aanpassingen maken in het straatprofiel. Het water uit het Filosofendal kunnen we afvoeren via het tracé Waterstraat, Bongerdstraat, Colonel Ekmanstraat en Reigerstraat.
• De stuwwal droogt langzaam uit. In het Keteldal bestaat de mogelijkheid om water op te vangen en te laten infiltreren in de bodem. Overeenkomsten met grondeigenaren zijn hiervoor noodzakelijk. Deze moeten voor 2021 gesloten zijn, want dan staat uitvoerig op de agenda.
• In 2019 starten we met voorbereiding en uitvoering van “water werkt”.  Dit is een vierjarig traject. Er is al een plan gemaakt om alle gemetselde natuurstenen goten voor verval te behoeden. Voor de watervoerende functie is dit systeem essentieel.
• 20 jaar geleden zijn de natuurlijke beken in Beek en Ubbergen weer zichtbaar gemaakt. Dit is destijds met veel subsidie aangelegd. De totale kosten waren toen 2 miljoen gulden. Het systeem raakt in verval. In 2019 starten we met herstel van metselwerk en watergoten. Het project zal enige jaren duren.

Centrum Groesbeek

• Het gaat om het riool tussen Dries-Stekkenberg en Burgemeester Ottenhofstraat/ Margrietstraat tot aan de Molenweg/Dorpsstraat. We willen dit gedeelte af gaan koppelen, zodat het water kan infiltreren in de grond. Daarvoor willen we infiltratieriolen aanleggen en de bestaande riolering vervangen.
• Ook gaan we gaan de duiker onder de oude Jan Linders (Burgemeester Ottenhofstraat) vergroten.

Heilig Landstichting

• Bij hevige regenval ontstaat wateroverlast op het laagste punt (Andreaslaan). De oorzaak hiervan is dat te veel hemelwater op de riolering komt, waardoor vervuild water overstort op straat (er zijn daar geen sloten). Omdat de openbare wegen al voor 90% zijn afgekoppeld biedt dit ook geen uitkomst meer. Het probleem is op te lossen door alle daken in Heilig Landstichting af te koppelen en water te infiltreren in de tuinen. De looptijd van dit project is 10 jaar.

Naast deze nieuwe werken, gaat ook het reguliere onderhoud door. Dit bestaat uit diverse reconstructies van riool en wegen. Ook bij deze werken is aandacht voor overlast door water.

Daar waar mogelijk maken we werk met werk.

Uitvoering van het Plan van aanpak Gezond in Berg en Dal. Samen met inwoners worden activiteiten georganiseerd die bewegen en gezond eten bevorderen: o.a. voortzetting en uitbreiding kookcursus voor mannen 60+, beweegroutes in alle dorpen, sportactiviteiten voor statushouders. In Programma "Onze gemeente" gaan we nader in op wandelroutes. We maken fitplannen voor inwoners die een uitkering hebben. Samen met de Sociale Teams promoten we gezondheidsactiviteiten.

We willen inwoners met psychische problemen helpen, zodat ze zelfstandig kunnen wonen en mee kunnen blijven doen aan activiteiten in hun buurt. Ook met psychische problemen en/of dementie moeten inwoners in onze dorpen prettig kunnen leven en wonen. Hiervoor geven we cursussen aan vrijwilligers, buurtbewoners, wijkbeheerders en professionals in de wijk.  Over hoe verwardheid en/of dementie te herkennen is en hoe je dan met iemand een gesprek kunt voeren. We bieden hiervoor bijvoorbeeld de cursus Mental Health First Aid. Dit is een soort EHBO cursus gericht op mensen met psychische nood. We onderzoeken hoe het samenwerkingsproject in het dorp Berg en Dal tussen huisarts, wijkverpleging en opbouwwerk voor dementerende inwoners ook in andere dorpen kan plaatsvinden. Bij de plaatsing van mensen met psychische problemen willen we met betrokken instanties (bijvoorbeeld politie) kijken naar een evenwichtige verdeling binnen onze gemeente. Het belang van omwonenden speelt hierbij uiteraard een belangrijke rol.

Speeltuinen vernieuwen wij in samenwerking met kinderen en buurtbewoners. In 2018 is het vervangingsschema voor speelplekken bijgewerkt. Dit doen wij iedere drie jaar opnieuw. Hierin staat welke speeltuin wij in een jaar vervangen en wat hiervoor de kosten zijn. Daardoor kan het zijn dat de planning voor de aankomende jaren veranderd. Dit kan veranderen doordat speelplekken nog goed zijn. In dat geval hoeven wij ze nog niet te vervangen. Het schema is namelijk op theoretische vervangingsjaren opgebouwd.

In het huidige vervangingsschema staan de volgende plekken voor 2019 op de planning:

1. Een speelplekje aan de Van Arkelstraat in Millingen aan de Rijn.
2. Twee speelplekken aan de Kievitstraat in Beek. Eén naast en één in de dierenweide.
3. De speelplek aan de Hengemunde in Leuth.

Ook gaan wij verder met een inwonersinitiatief in Groesbeek. Dit gaat over Buurtpark d’n Drul tussen de Van de Veldeweg en Mesdagweg. Mogelijk zijn wij in 2019 ook nog bezig met de afronding van een inwonersinitiatief voor een speelplek aan de Kerkstraat in Groesbeek.

Na de afschrijvingstermijn van een speelplek, vervangen we deze niet automatisch. Eerst kijken we naar wat nodig is in de wijk(en).

Gastvrijheid is ook op onze dijken een belangrijk goed. Wij willen daarom eerst goede parkeervoorzieningen mogelijk maken alvorens het parkeren op de dijken te verbieden. In 2019 heroverwegen we de eerder vastgestelde locaties voor dergelijke Toeristische Opstappunten (TOP’s), als ook onze rol in het realiseren van deze punten. Wij zien nadrukkelijk ook een taak weggelegd voor Staatsbosbeheer en zien op een aantal locaties ook aantrekkelijke mogelijkheden voor ondernemers.

In 2019 voeren we een nader mobiliteitsonderzoek uit naar een passend verkeersaanbod en -gedrag in het centrum van Groesbeek. De onderzoeksvragen zijn in het najaar van 2018 door de raad opgesteld. Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek en besluitvorming daaromtrent zullen wij in 2019 nadere maatregelen aankondigen.

Conform onze mobiliteitsvisie werken we verder aan het realiseren van goede, veilige alternatieve routes rondom het Groesbeekse centrum; in 2019 passen we de Kerkstraat aan tot 'erftoegangsweg plus' door aanleg van een trottoir aan de zijde van de woningen en rode stroken voor het fietsverkeer.

Om dit te bereiken voeren we in 2019 school-thuis route projecten uit. Samen met basisscholen en de kinderen zorgen we voor veilige school-thuisroutes met verkeerseducatie (hoe kunnen kinderen de wegen en paden veilig gebruiken) en kleine infrastructurele aanpassingen.

In 2019 leggen we het vrijliggende fietspad aan langs de Heumensebaan – Rijlaan. Ook realiseren we een fietsstrook heuvelop langs de Herwendaalseweg.

Om eenzijdige ongevallen te voorkomen hebben we in 2018 samen met de Fietsersbond onveilige obstakels op fietspaden rond Millingen aan de Rijn, Kekerdom en Leuth weggenomen. In 2019 volgen andere gebieden van onze gemeente.

Op de route Nijmegen – Beek – Leuth – Millingen aan de Rijn werken we samen met Nijmegen en de Provincie Gelderland aan het verbeteren van de hoofdfietsroute. In 2019 reconstrueren wij de Parallelweg in Ubbergen. Als de provincie instemt realiseren wij openbare verlichting langs het fietspad naast de N325. Met de provincie onderzoeken we verder welke verbeteringen nodig en mogelijk zijn langs de N840, bijvoorbeeld bij de oversteekplaats De Snap. Uitvoerig van die maatregelen kan plaatsvinden met het groot onderhoud aan de N840 in 2021. In 2019 besluiten we op basis van een haalbaarheidsstudie over een fietsrondweg in Leuth. Bij een positief besluit houden we rekening met grondaankoop in 2020 en feitelijke aanleg na de noodzakelijke procedures in 2025.

In 5 jaar tijd passen we de kruisingen zodanig aan dat er geen obstakels meer voorkomen voor voetgangers en rolstoelgebruikers.

In 2019 zetten wij niet alleen in op het behoud van de bestaande busverbindingen, maar streven we ook naar uitbreiding. In het reguliere openbaar vervoer is de Provincie Gelderland van mening dat uitbreiding enkel mogelijk is als gelijktijdig bespaard kan worden. Wij zullen de provincie verzoeken om dit standpunt los te laten en meer te investeren in goed, dekkend en betrouwbaar openbaar vervoer.

Om de frequenties van de lokale buurtbuslijnen te kunnen verhogen, dan wel uit te breiden reserveren wij vanaf 2020 structureel een extra bijdrage ad € 60.000 op jaarbasis. Vanuit de ‘groene’ gedachte zetten wij daarbij in op de inzet van elektrische bussen. Wij denken daarbij vooral aan een frequentere buslijn 562 Malden – Groesbeek – Berg en Dal – Beek met goede aansluitingen op de bussen van lijnen 80 en 82 van/naar de polder.

De gemeente Lingewaard heeft het initiatief genomen een haalbaarheidsstudie te doen naar een (extra) fiets-/voetveer Bemmel - Ooij. Aan de studie hebben we financieel bijgedragen. Als alles volgens plan verloopt, kunnen we het voetveer op z'n vroegst in mei 2019 gebruiken.

Buurtbewoners hebben in alle woonkernen van onze gemeente toegang tot WhatsApp Buurtpreventiegroepen, om zo de veiligheid in de wijk te verbeteren. Binnen het werkgebied van politieteam Tweestromenland gaan de 6 gemeenten gezamenlijk een integraal veiligheidsplan 2019-2022 opstellen, met als belangrijkste onderwerpen aanpak ondermijning (incl. hennep) en samenwerking zorg-veiligheid bij aanpak kwetsbare personen. Dit sluit ook aan bij de belangrijkste onderwerpen van politie en OM.

Nadat in 2018 binnen de Veiligheidsregio Gelderland-Zuid extra aandacht is besteed aan het thema 'continuïteit van voorzieningen' staat in 2019 het thema 'gevaarlijke stoffen' op het programma. Welke hoeveelheden stoffen worden in onze regio opgeslagen of vervoerd, welke preventieve activiteiten zijn mogelijk om de risico’s hiervan te beperken en hoe kunnen onze burgers zich voorbereiden op de eventuele gevolgen van een incident? Samen met hulpdiensten, bedrijven en instellingen/inwoners organiseren we hiervoor onderzoek, oefening en planvorming. Daarnaast moet in 2019 uitvoering worden gegeven aan het vastgestelde Brandweerzorgplan, dat onder andere inhoudt hoe het beschikbare personeel en materieel zo efficiënt en effectief mogelijk kan worden ingezet. We letten daarbij op de risico’s in het gebied en wat er door alle betrokkenen aan het voorkomen van risico's wordt gedaan.

In het kader van verbeteren van veiligheid en leefbaarheid breiden we de BOA-capaciteit uit. De raad heeft eerder besloten om onze BOA's in te zetten om de leefbaarheid in de wijken te vergroten door:

• meer te controleren op (zwerf)afval
• vooral zichtbaar en aanspreekbaar te zijn in de wijk
• bij evenementen aanwezig te zijn.

Verder handhaven zij op de parkeer- en stopverboden op de dijken om zo de veiligheid op de weg en de bereikbaarheid van hulpdiensten te vergroten.

We gaan steeds meer inzetten op controles buiten kantoortijden. Daarnaast vindt er steeds meer overleg plaats met de wijkagent en verdelen we de taken.

In Millingen aan de Rijn bekijken we (in overleg met de eigenaren) wat de bijzondere panden zijn en wijzen we er weer enkele aan als gemeentelijk monument.

Op de volgende plekken zijn/gaan we bezig met de voorbereiding van projecten:

• In het centrum van Ooij; herinrichting Reinier van Ooijplein, de uitvoering volgt op zijn vroegst in 2021.
• In het centrum van Groesbeek; herinrichting van het marktplein. Uitvoering is op zijn vroegst in 2020.
• In het centrum van Beek; aanpassing winkelcentrum Beek. Uitvoering is op zijn vroegst in 2020.

In 2017 is een proef gestart, of we door gebruik van verkeerslichten het autoverkeer kunnen verminderen op de Dorpsstraat in Groesbeek. In 2019 besluiten we daarover. Om in ieder geval te beschikken over alternatieven voor het verkeer verbeteren we routes. Denk hierbij aan (een gedeelte van) de Kerkstraat en de Burg. Ottenhofstraat.

We willen dat er een prettige sfeer is in de verschillende dorpen. Dat doen we in de eerste plaats voor onze inwoners, maar ook voor de toeristen die op onze gemeente af komen en daardoor langer blijven. De toeristische sector kan zich hierdoor verder verbeteren.

Na de herindeling is het accommodatiebeleid geharmoniseerd. Nu starten we met fase 2. In fase 2 willen we het gebruik proberen te verbeteren, de kosten te verminderen en de opbrengsten te verhogen. Hierbij komt ook aan de orde of accommodaties kunnen blijven bestaan. We doen dit omdat we ontmoetingsplekken belangrijk vinden voor de leefbaarheid van een dorp. Met accommodaties bedoelen we gemeentelijke gebouwen of gebouwen die met gemeenschapsgeld zijn opgezet of in stand worden gehouden. Al deze gebouwen willen we samen met de gebruikers en de besturen doorlichten. Indien mogelijk sluiten we aan bij de dorpsagenda waarbij inwoners zelf bepalen wat zij belangrijk vinden voor hun dorp. Per jaar doen we twee dorpen. In 2019 starten we onder andere in Millingen. Voor de uitwerking zijn hiervoor proceskosten in de begroting geraamd.

We voeren het Plan van Aanpak Regie op Wandelen uit. We brengen alle basisscholen en natuurorganisaties bij elkaar om natuurprojecten op te nemen in het lespakket. Bij de scholen zelf leggen we verschillende groene lesplekken aan of breiden deze uit.

Indien er zich mogelijkheden voordoen zoals genoemd in het Landschapsontwikkelingsplan (LOP), dan zullen wij daarop inspringen. Onze aandacht ligt hierbij op die projecten, op het gebied van toerisme en recreatie.

De contracten voor groenonderhoud zijn vorig jaar opnieuw aanbesteed. In principe ligt daarmee vast dat we de aankomende drie jaar dezelfde kwaliteit behouden. Bepaalde gebieden in Leuth zijn grijs en sober ingericht. Daarom staat vergroening van Leuth ter voorbereiding op de agenda. In 2020 gaat de schop in de grond. Daarnaast vernieuwt de gemeente enkele oude en vervallen bomenlanen. Daarmee zetten we in op behoud van waardevolle boomstructuren op de lange termijn.

De raad heeft besloten om de subsidie aan de lokale omroep te verlagen van € 34.000 in 2016 naar € 22.500 in 2020. Voor 2018 is nog eenmalig het subsidiebedrag met € 11.800 verhoogd. Vanaf 2019 zou de begroting sluitend zijn. Onlangs heeft de lokale omroep een bijgestelde meerjarenbegroting overlegd. Daaruit blijkt dat er sprake is van verder teruglopende reclame inkomsten. Door de lokale omroep is een verzoek ingediend om de jaarlijkse subsidie te verhogen naar € 45.000 per jaar. Op dit moment zijn we hierover nog in overleg. We komen hier op terug bij de raad. Ook het kijk- en luisteronderzoek wordt daarbij betrokken. Daarom ramen we deze ontwikkeling voorlopig op 'pm'.

Snelle en betrouwbare internetverbindingen worden steeds belangrijker voor bedrijven en inwoners. Daarom bekijken we hoe we er (samen met marktpartijen) voor kunnen zorgen dat er in de hele gemeente snelle en betrouwbare internetverbindingen zijn.

Op dit moment zijn we in gesprek met een aantal netwerkaanbieders die graag in onze gemeente snel internet willen aanleggen. Dit zijn alle adressen in het buitengebied waar geen glasvezel en/of coax ligt. De bedoeling is dat in 2019 gestart wordt met de feitelijke aanleg en in 2020 wordt afgerond.

Geïnteresseerde bedrijven hebben aangegeven reeds in 2018 te willen starten met een vraagbundelingstraject. Eind 2018 wordt aan de raad een aanpassing voorgesteld van de Legesverordening en de Verordening Werkzaamheden Kabels en Leidingen, waardoor wij verwachten betere voorwaarden te scheppen voor de bedrijven die het netwerk moeten gaan aanleggen.