Raadsvoorstel

Aan de gemeenteraad,

Voorstel

1. De programmabegroting 2019 vast te stellen inclusief:
   1. De meerjarenraming 2020-2022
   2. Het meerjareninvesteringsplan 2019-2022
   3. Het kader voor de subsidies
2. Het resterende saldo 2019 van € 4.000 toe te voegen aan de algemene reserve.

1. Inleiding

Wij bieden u de Programmabegroting 2019 in digitale vorm aan. Deze begroting is beschikbaar via http://progammavan.bergendal.nl/.

De begroting is gebaseerd op de kaders, die zijn opgenomen in de Kadernota 2019 en is structureel sluitend. Wij hebben ten opzichte van de Kadernota 2019 nog diverse ramingen aangepast. Verder is in deze begroting nog geen rekening gehouden met de septembercirculaire. Deze was op het moment van opstellen van de begroting 2019 nog niet beschikbaar.

De meerjarenbegroting is na vaststelling van de begroting als volgt:

Hoe is het proces van de totstandkoming van deze begroting verlopen?
U heeft de kadernota 2019 niet behandeld in de vergadering van 5 juli 2018. De Kadernota staat nu geagendeerd voor de vergadering van 27 september 2018. Wij hebben de begroting 2019 gebouwd op de kaders die in de kadernota 2019 zijn voorgesteld. De kadernota 2019 was niet sluitend zoals u in de tabel kunt zien. Wij vinden het belangrijk om u een sluitende begroting voor te leggen. Daarom hebben we binnen onze portefeuilles bekeken, waar mogelijkheden zijn om de begroting toch sluitend te maken.
We zijn blij dat dit toch is gelukt en we dus een sluitende begroting kunnen voorleggen.

2. Beoogd effect

Op grond van de Gemeentewet moeten wij de programmabegroting vóór 15 november van het jaar voorafgaande aan het begrotingsjaar aan Gedeputeerde Staten aan te bieden. We hebben de doelen en resultaten opnieuw geformuleerd. De basis van de nieuwe doelen en resultaten ligt in het coalitieprogramma “Duurzaam verder bouwen”.

3. Argumenten

1.1 De gemeente is financieel gezond
Het is de bevoegdheid van de gemeenteraad om de begroting vast te stellen. Hierbij willen wij een financieel gezonde gemeente zijn met structureel sluitende begrotingen.

1.2 Apart voorstel voor investeringen is mogelijk
In deze begroting zijn investeringen voor het jaar 2019 en verder opgenomen. Als uw raad van bepaalde nieuwe investeringen een apart voorstel voor goedkeuring van het investeringskrediet wil ontvangen, dan moet u dat bij de begrotingsbehandeling aangeven. Wij verwijzen hierbij naar de door uw raad vastgestelde Financiële verordening Berg en Dal 2017, artikel 5. Daar staan de afspraken met betrekking tot de investeringen in het meerjareninvesteringsplan bij de begroting.

1.3 Kader subsidies
Met het vaststellen van het kader voor de gemeentelijke subsidies voorkomen wij open-einde regelingen. De ramingen hebben we gebaseerd op onze deelverordeningen en/of op de betreffende begrotingsposten 2019.

4. Kanttekening

a. Stelpost onderuitputting
We hebben net zoals in de begroting 2018 een stelpost van € 500.000 voor onderuitputting opgenomen. Aanleiding hiervoor is het feit dat wij bij het opstellen van de jaarstukken (achteraf) ieder jaar weer een overschot hebben. Dit overschot heeft vaak incidentele oorzaken, die vooraf niet aan te wijzen zijn. Door deze stelpost op te nemen in de begroting houden vooraf rekening met deze onderuitputting.

b. Bijdrage reserve rekeningresultaten
Onze begroting is structureel sluitend. Dit betekent dat we de structurele lasten kunnen opvangen met de structurele baten. Onder deze structurele baten hebben we ook de jaarlijkse bijdrage uit de reserve rekeningresultaten van € 622.000 opgenomen.

c. Notitie “Grip op kosten in het sociaal domein”
De notitie “Grip op kosten in het sociaal domein” stond geagendeerd voor de raad van 27 september 2018. Deze notitie is van de agenda van deze datum afgehaald en behandelen we nu later. Uit deze notatie blijkt dat de bezuinigingen meer opleveren dan de taakstellende opdracht uit de kadernota 2019. Hieronder geven we dit weer.

In de begroting 2019 is de taakstellende bezuiniging van de Kadernota 2019 verwerkt. De te realiseren bezuinigingen uit deze notitie zijn niet verwerkt in de begroting 2019. Dit omdat deze bezuinigingen zijn gebaseerd op aannames en wij onder meer afhankelijk zijn van de medewerking van externe partijen. In 2019 informeren wij u over de daadwerkelijke realisatie van deze bezuinigingen en passen wij de begrotingsbedragen aan.

d. Taakstelling op afval ten laste van algemene reserve
In de begroting hebben we de afvalstoffenheffing niet kostendekkend verwerkt. Dit wil zeggen dat de kosten voor het ophalen en verwerken van ons afval duurder zijn dan de opbrengsten die we verwachten. Onze uitgangspunten zijn:

1. De vervuiler betaalt.
2. De afvalstoffenheffing is 100% kostendekkend.
3. De lasten voor de inwoners houden we zo laag mogelijk.

We moeten hiervoor wel maatregelen nemen. Dat betekent dat we misschien ons serviceniveau verlagen. Een andere keuze is, dat we de kosten voor het afvoeren van afval verhogen. Er zijn daarnaast nog meer knoppen om aan te draaien.
In 2019 lossen we dit op door een bedrag van onze spaarrekening (de algemene reserve) te halen. Voor de behandeling van de Kadernota 2020 gaan we met u in gesprek over de oplossingsrichtingen.

e. Weerstandsratio
In de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing is een weerstandsratio opgenomen van 12,05 opgenomen. Bij de beoordeling van de risico’s weten we in sommige gevallen niet hoe hoog het financiële risico en de kans daarop zijn. Maar we weten wel dat we een risico lopen. Dit hebben we aangegeven met “p.m.”. Deze risico’s tellen niet mee in de risicoscores. De werkelijke ratio kan daardoor lager zijn.

f. Septembercirculaire 2018
We hebben de cijfers van de septembercirculaire niet in de begroting opgenomen. De circulaire was te laat beschikbaar om nog te verwerken in de begroting. Wij berekenen de gevolgen van de septembercirculaire op korte termijn door. Leidt dit tot belangrijke verschillen, dan brengen wij u hiervan zo snel mogelijk op de hoogte.

5. Financiële onderbouwing

Zoals hiervoor al aangegeven is de begroting structureel sluitend: structurele lasten vangen we op met structurele baten. Voor een vergelijking met de begroting 2018 verwijzen we u naar de financiële toelichting per programma in de begroting.

In de begroting is een weerstandsratio (hoe gezond is de gemeente) opgenomen van 12,05.
Als we de (vaste) algemene reserve met bijvoorbeeld € 1.000.000 verlagen, komt de gewijzigde weerstandsratio uit op 11,67. Dit is nog altijd een uitstekende score. We nodigen u uit om in 2019 met voorstellen te komen, waarbij we de algemene reserve inzetten om belangrijke (grote) projecten in onze gemeente mogelijk te maken. Zo bereiken we samen onze ambities.

6. Communicatie

Na vaststelling van de Programmabegroting 2019 bieden wij deze aan de Provincie aan (dit moet voor 15 november). De kaders voor de subsidies maken we na vaststelling bekend in het Gemeentenieuws.

7. Aanpak/uitvoering

Over de voortgang van de Programmabegroting 2019 rapporteren wij u via de voorjaars- en najaarsnota. In de jaarstukken 2019 leggen wij vervolgens verantwoording af. Dit doen wij zowel inhoudelijk als financieel.

Burgemeester en wethouders van gemeente Berg en Dal

Bijlagen digitaal ter inzage

• Begroting 2019 en meerjarenbegroting

Bijlage ter inzage griffier

De raad van de gemeente Berg en Dal;

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 25 september 2018.

overwegende dat in de vergadering amendementen zijn aangenomen over wateroverlast, de bibliotheek en jeugdparticipatie;

b e s l u i t  :

1. Een bedrag van 460.000 beschikbaar te stellen:
   1. Voor extra maatregelen om wateroverlast tegen te gaan € 400.000;
   2. Om de bezuiniging op de bibliotheek van € 50.000 voor 2019 te schrappen;
   3. Voor invulling van nieuwe vormen van jeugdparticipatie € 10.000.
2. De financiële gevolgen te verwerken in de 1 ^e begrotingswijziging 2019;
3. De programmabegroting 2019 vast te stellen inclusief:

3.1 De meerjarenraming 2020-2022
3.2 Het meerjareninvesteringsplan 2019-2022
3.3 Het kader voor de subsidies

4. Het resterende saldo 2019 van € 4.000 toe te voegen aan de algemene reserve.

Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Berg en Dal
op 1 november 2018.

De raadsgriffier,         De voorzitter,

                       Raadsvoorstel

Aan de gemeenteraad,

Voorstel

De 1^e wijziging van de Programmabegroting 2019 vast te stellen en het voordelig resultaat na de 1^e wijziging van € 474.000 toe te voegen aan de algemene reserve.

1. Inleiding
Wij hebben u eind september 2018 de Programmabegroting 2019 aangeboden.
Hierna is nieuwe informatie over een drietal onderwerpen beschikbaar gekomen die leidt tot  aanpassing van diverse begrotingsbedragen. Deze onderwerpen zijn:

• Bijstelling rijksuitkering 2019 bijstandsuitkeringen
• Kosten Huishoudelijke hulp
• Septembercirculaire 2018.

Deze ontwikkelingen zijn de reden voor deze begrotingswijziging.

2. Beoogd effect
Een zo juist, volledig en actueel mogelijk inzicht geven in de ramingen in de begroting 2019.

3. Argumenten
De genoemde ontwikkelingen leiden tot het volgend Financieel MeerjarenPerspectief (FMP).

Hieronder vindt u een nadere toelichting op deze cijfers.

1. Deze cijfers staan in de programmabegroting 2019 die u is aangeboden.

2. Tot voor kort was de rijksuitkering niet voldoende om onze bijstandsuitgaven te dekken. In de raming voor 2019 hebben we rekening gehouden met een aanvullende rijksuitkering (vangnetuitkering). De berekening van deze aanvullende uitkering is als volgt: bijstandsuitgaven -/- eigen risico(drempel) -/- rijksuitkering.

Na aanbieding van de begroting aan de raad is nieuwe informatie ontvangen:

1. Het aantal uitkeringsgerechtigden is met ongeveer 40 personen gedaald. Hierdoor dalen de uitkeringslasten met € 553.000 (V).
2. Het rijk past een andere verdeling van de rijksmiddelen toe. Hierdoor stijgt de rijksuitkering met € 912.000 (V).

Door deze mutaties kunnen we geen aanspraak meer maken op de vangnetuitkering van € 693.000 (N). Per saldo leveren deze mutaties een voordeel van € 772.000.

     De totale bijstandsuitgaven zijn hierna € 150.000 hoger dan de rijksuitkering. Dit
     bedrag komt voor eigen rekening van de gemeente (eigen risico).

3. In 2017 heeft het rijk besloten dat gemeenten een reëel tarief moeten betalen voor Huishoudelijke Hulp. Voor onze gemeente geldt dit vanaf 2018, omdat toen het contract voor Huishoudelijke Hulp is verlengd. Daarnaast is er op 1 april 2018 een cao-loonsverhoging doorgevoerd voor verpleeg-, verzorgingshuizen en thuiszorg. Per 1 juni 2019 stijgen de lonen nog eens met 4%. Het reële tarief en de loonstijging volgens de cao zorgen voor een verhoging van de huidige tarieven.

We verwachten dat dit € 182.000 meer gaat kosten in 2019. Vanaf 2020 zijn de extra kosten € 222.000. Daarmee komt het totale budget voor huishoudelijk hulp in 2019 in onze begroting uit op € 2.342.000.

4a.   De septembercirculaire 2018 leidt tot een aanpassing van de algemene uitkering die we van het rijk ontvangen. Het rijk verwacht dat het de komende jaren minder uitgeeft. Omdat de algemene uitkering is gekoppeld aan de rijksuitgaven, ontvangen we een lagere algemene uitkering van het rijk.

4b.       Het effect van de mutaties op het sociaal domein voor onze begroting is in 2019 € 15.000 (nummers 4b en 4b1) en volgende jaren € 65.000 voordelig. Het tekort op het sociaal domein van € 971.000 daalt hierdoor structureel tot € 906.000. Dit voordeel  realiseren we doordat de academische functie van Karakter nu landelijk wordt gefinancierd. Voorheen moest onze regio dit betalen. In 2019 is het voordeel slechts      € 15.000, omdat we eenmalig extra meebetalen aan de uitvoeringskosten PGB van de Sociale Verzekeringsbank.

Het tekort op het sociaal domein bouwen we in 4 jaar af tot 0. Dit doen we in stappen van 25% per jaar. Omdat het tekort daalt, ramen we een lager bedrag voor de te realiseren ombuigingen (nummer 4b2; 25% in 2019, 50% in 2020, 75% in 2021 en 100% daarna). Het resterend tekort dekken we in de jaren 2019 tot en met 2021 door aanwending van de algemene reserve ( nummer 4b3;75%-50%-25%). Omdat het tekort op het sociaal domein daalt, ramen we ook een lagere bijdrage uit de algemene reserve.

4c1.    Met ingang van 2019 ontvangen gemeenten de rijksmiddelen voor het rijksvaccinatieprogramma via de algemene uitkering. Voorheen ontvingen de GGD’s deze middelen. Tegenover deze uitkering staat een hogere bijdrage aan de GGD. Per saldo heeft deze mutatie dus geen invloed op het begrotingssaldo.

4c2.     Het rijk had een budget oplopend tot € 60 miljoen beschikbaar gesteld om alle peuters de gelegenheid te geven naar een voorschoolse voorziening te gaan. Berekend was dat het hierbij zou gaan om 40.000 peuters. Uit de eerste meting blijkt dat deze groep veel kleiner is, namelijk 11.400 peuters. Het rijksbudget is nu vastgesteld op € 30 miljoen. Dit betekent dat we een lagere rijksuitkering krijgen. Tegelijk verlagen we onze raming aan de uitgavenkant met dezelfde bedragen. Ook in onze gemeente hebben wij het extra bedrag niet nodig. Per saldo heeft deze mutatie heeft geen invloed op het begrotingssaldo.

4c3.    De rijksmiddelen voor reïntegratietrajecten zijn bijgesteld. Deze middelen sluizen we door naar het werkbedrijf. Per saldo heeft deze mutatie dus geen invloed op het begrotingssaldo.

5. Deze cijfers geven het nieuwe begrotingssaldo weer na deze mutaties.

4. Kanttekening
N.v.t.

5. Financiële onderbouwing
Deze begrotingswijziging laat een positief saldo van € 470.000 zien. Dit bedrag is het verschil tussen het geactualiseerd FMP van € 474.000 (nummer  5 van de tabel) en het saldo van het FMP van de programmabegroting van € 4.000 (nummer 1). Omdat we in de programmabegroting het bedrag van € 4.000 storten in de algemene reserve, stellen wij u nu ook voor om € 474.000 toe te voegen aan de algemene reserve.

6. Communicatie
N.v.t.

7. Aanpak/uitvoering
Na vaststelling zenden wij deze begrotingswijziging samen met de Programmabegroting 2019 naar de provincie (toezichthouder).

Burgemeester en wethouders van gemeente Berg en Dal

Bijlagen digitaal ter inzage
Bijlage ter inzage griffier

De raad van de gemeente Berg en Dal;

gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van 23 oktober 2018.

overwegende dat de    Bijstelling rijksuitkering 2019 bijstandsuitkeringen, een verplichte reële bijdrage in de kosten Huishoudelijke hulp en de Septembercirculaire 2018 effect hebben op de begroting 2019;

deze ontwikkelingen niet bekend waren bij de opstelling van de begroting 2019 en leiden tot een positief saldo van 470.000 extra;

dat bij de behandeling van de begroting 2019 besloten is een bedrag van 460.000 beschikbaar te stellen:

1. Voor extra maatregelen om wateroverlast tegen te gaan € 400.000;
2. Om de bezuiniging op de bibliotheek van € 50.000 voor 2019 te schrappen;
3. Voor invulling van nieuwe vormen van jeugdparticipatie € 10.000.

b e s l u i t  :

De 1^e wijziging van de Programmabegroting 2019 vast te stellen en het voordelig resultaat na de 1^e wijziging van € 14.000 toe te voegen aan de algemene reserve.

Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Berg en Dal
op 1 november 2018,

De raadsgriffier,         De voorzitter,

Hieronder zijn de op het MIP opgenomen investeringen kort toegelicht.

Programma Overhead
5.1/ 5.2/ 5.3/ 5.4 Aanschaf materieel 2019, 2020, 2021 en 2022
Dit betreft de vervanging en/of aanschaf van materieel bij de buitendienst. Het gaat om de aanschaf van auto's, materieel om te vegen en zout te strooien.

5.5 Verbouwing gemeentewerf Groesbeek
Er is sprake van nieuwe ARBO-eisen en een te krappe kleedruimte voor de groter gegroeide personeelsbezetting. Daarom is een verbouwing van de werf noodzakelijk. De kosten hiervan ramen we op € 275.000.

Programma 1: Inwoner
1.1 Adaptieve school: aanpassing huisvesting
Dit betreft een inwonersinitiatief. Zij willen in Berg en Dal een nieuwe vorm van onderwijs lanceren. Daarvoor is draagvlak. De gemeente is verplicht hen van huisvesting te voorzien. We zijn bezig een geschikte locatie te vinden.

1.2 Verduurzaming Kulturhus Millingen
Het Kulturhus in Millingen heeft duurzaamheidslabel F. De ambitie van de gemeente Berg en Dal is minimaal label B. Hiervoor moeten we flink investeren in het dak, W-installaties, gedeeltelijk HR++ glas en spouwmuurisolatie. De investering staat voor het jaar 2020. Voordat we deze investering uitvoeren, willen we eerst een breed onderzoek naar de toekomst van onze kulturhuzen. Dit sluit aan bij de vervolgfase van het accommodatiebeleid.

Programma 2: Onze buurt: wegen/openbaar groen/waterlossingen
2.1 Aanleg tijdelijk opslag depot
Tijdens werken komt vaak grond en andere materiaal vrij. Er is geen terrein voor opslag waar wij deze materialen tijdelijk kwijt kunnen. Voorheen brachten wij materiaal naar de waterzuivering (betonbak van Waterschap) aan de Heikant. De bak moet vrij blijven voor waterberging. Daardoor is het niet meer mogelijk om daar materiaal op te slaan. We zoeken hiervoor nog een geschikte locatie.

2.2 Reconstructie Ravelstraat Millingen aan de Rijn
Aanleiding voor dit project is de ondergrondse inrichting (riolering). De rijbaan bestaat gedeeltelijk uit asfaltverharding en heeft een sobere uitstraling. Dit komt onder andere door de parkeervakken van grauw/grijze stenen. De rijbaan heeft ook haar technische levensduur bereikt. De vervanging van het gemengde riool en de aanleg van een apart hemelwaterriool, is de aanleiding om de complete straat (van gevel tot gevel) te reconstrueren.

2.3 Verbreding Meerwijkselaan Heilig Landstichting
De Meerwijkselaan is aan groot onderhoud toe. In het verleden is gekozen voor één rijbaan met aan weerszijden een asfalt rammelstrook. Doel van deze strook is de snelheid van het verkeer te drukken. Deze stroken geven (geluids-)overlast. We willen we de weg verbreden en tegelijkertijd de rammelstroken laten vervallen.

2.4 Upgraden watergang Hulsbeek Groesbeek
De Hulsbeek is samen met de Groesbeek aangewezen als een SED-watergang. Dit is een watergang met specifiek ecologische doelstellingen. Dit betekent dat wij de kwaliteit van het water op peil moeten houden en in sommige gevallen zelfs moeten verbeteren. De Groesbeek is reeds geheel natuurvriendelijk ingericht en kan het overtollige water bij hevige regenbuien afvoeren. Bij de Hulsbeek zijn dezelfde zaken/doelstellingen aan de orde. De uitvoering van dit project is gestart. Hierover zijn afspraken gemaakt met Waterschap Rivierenland.

2.5 Schoolroute Marktplein Groesbeek - Nijmeegsebaan
Op dit moment ontbreekt een bewegwijzerde, comfortabele en veilige fietsroute tussen het centrum van Groesbeek (via de noordelijke woonwijken) naar de hoofdfietsroute van/naar Nijmegen. Dit project betreft een onderzoek naar de mogelijkheden van een goede fietsroute tussen de Nijmeegsebaan en het centrum van Groesbeek. Zie ook 2.27.

2.6/ 2.7 Vervanging asfaltrijbanen binnen de bebouwde kom 2019-2028
Een aantal asfaltwegen binnen de bebouwde kom zijn in slechte staat/ aan het einde van de levensduur. We gaan deze wegen de komende 10 jaar vervangen. Het asfalt vervangen we door elementverharding. Het gaat hier om wegen in  woonwijken (30 km/uur).

2.8 Mobiliteitsvisie
Wij doen een nieuw, breed opgezet mobiliteitsonderzoek waarbij de raad de kaders en vraagstelling vast stelt. Hierbij kijken we naar vervoer over de weg (auto, fiets, lopend, OV) en via het water en naar bestaande wegen en nieuwe mogelijkheden.
Voor een betere veiligheid van schoolgaande kinderen is het gewenst om het stukje weg tussen de Hoflaan en de Mariëndaalseweg (naast basisscholen Adelbrecht-Windekind en Carolus) om te bouwen tot een volwaardig fietspad.

2.9 Reconstructie Hoflaan Oost Groesbeek
Begin 2014 is de riolering rondom de Hoflaan visueel geïnspecteerd bij een reguliere inspectie. Daaruit is gebleken dat diverse strengen in de Hoflaan dusdanig beschadigd zijn dat ze aan vernieuwing toe zijn. Het gaat om het stuk tussen de Mariëndaalseweg en de basisscholen. Ook is de asfaltverharding niet al te best meer. Daarnaast biedt vervanging van de strengen de mogelijkheid tot aanleg van gescheiden riolering. Hierdoor kunnen wij de openbare ruimte afkoppelen.

2.10 Reconstructie zijwegen Gooiseweg Zuid Groesbeek
Naast vervanging van de ondergrondse infra (riolering, zie ook 2.39), is de asfaltverharding op de wegen ten zuiden van de Gooiseweg ook aan vervanging toe. De riolering ligt grotendeels in de voetpaden. Dat is onwenselijk. In combinatie met vervanging van de riolering, reconstrueren we ook de wegen ten zuiden van de Gooiseweg.

2.11 Reconstructie Wisselpad Groesbeek
In 2017 zijn de Hoflaan en Mariëndaalseweg (grotendeels) ingericht als 'Erftoegangsweg +'. Waar mogelijk is een profiel van zes meter breed in het asfalt toegepast. Dit is opgebouwd uit een tweezijdige fietsstrook van twee meter breed en daartussen een rijbaan van ook twee meter breed. De wens is om dit profiel door te zetten tot de kruising Spoorlaan – Nijverheidsweg. Aan de kant van de woningen vervangen we daarbij het voetpad. Daarbij handhaven wij een minimale voetpadbreedte van vier tegels (1,20m exclusief band). Zie ook 2.40.

2.12 Reconstructie zijwegen Gooiseweg Noord Groesbeek
De ondergrondse infra in de Frieselaan, Drentselaan, Vermeerweg, Frans Halsweg en Aelbert Cuypweg is aan vernieuwing toe. Zie ook 2.41. Ook de technische levensduur van de bestaande verharding is bereikt. Daarnaast biedt vervanging de mogelijkheid tot aanleg van gescheiden riolering. Daardoor kan de openbare ruimte afgekoppeld worden. In combinatie met vervanging van de riolering, reconstrueren we ook de wegen ten noorden van de Gooiseweg.

2.13 Bypass riolering Nassaulaan - Prinses Christinalaan Berg en Dal
Ondergronds gaat de infrastructuur stevig op de schop. Zie ook 2.42. Ook hier geldt dat de bovengrondse inrichting wat betreft de kwaliteit te wensen overlaat. Vooralsnog gaan we uit van herstraten van de aanwezige elementenverharding en handhaving van de halfverharding in de Prinses Christinalaan.
Voor de Nassaulaan gaan we uit van een volledige reconstructie. Het gaat om het stuk tussen de Oude Kleefsebaan en Prins Bernhardlaan. We vervangen het asfalt door elementenverharding. Voor de voetpaden, parkeervakken en dergelijke in de Nassaulaan maken we gebruik van nieuwe materialen (geen herstraten).

2.14 Reconstructie Parallelweg Ubbergen
Dit stukje weg maakt onderdeel uit van de hoofdfietsroute tussen Nijmegen en Millingen aan de Rijn (fietsstructuurvisie). Het is gewenst om het fietscomfort en de –veiligheid te vergroten. In combinatie met vervanging van de riolering, reconstrueren we ook de weg.
Zie ook 2.43.

2.15 Reconstructie Prins Hendrikstraat - Koningin Wilhelminastraat Ooij
We vervangen het riool volledig. Zie ook 2.44. Daarnaast is de bovengrondse inrichting erg sober en is er een gebrek aan parkeerplaatsen. Vandaar dat we ook gekozen hebben voor een volledige reconstructie van de weg.

2.16 Reconstructie Waterstraat Beek (klimaatmaatregelen)
We gaan maatregelen nemen om bij hevige regenval de wateroverlast te verminderen.

2.17 Centrumgebied Ooij (omgeving Reinier van Ooijplein)
We gaan een gebiedsvisie opstellen voor Ooij in nauw overleg met de bewoners. Daarbij maken we een uitvoeringsplan voor het centrumgebied.

2.18 Aanleg fietsverbinding Dennenkamp - Driestenenpad Groesbeek
Dit plan voorziet in een extra fietspad door een toeristisch interessant gebied. Daarnaast vormt het een comfortabele fietsverbinding tussen de Wylerbaan en het gebied rond De Horst.

2.19 Wateroverlast Wilgstraat- Kruksebaan en buurtsuper Groesbeek
Door extreme regenval is de parkeerplaats Wilgstraat-Kruksebaan al twee keer ondergelopen met bijna een meter water. Dit willen we structureel oplossen.
Daarnaast gaan we aanpassingen doen rondom de buurtsuper Bredeweg-St.Antoniusweg. Over de waterafvoer hebben we een mondeling akkoord met Waterschap Rivierenland.

2.20 Waterberging Knapheideweg Groesbeek Breedeweg
Aanleg van een wateropvang die het water vanaf “Klein Amerika” opvangt en afvoert naar de retentievoorziening aan de Knapheideweg- Zandbaan/Hemeltje. Dit doen we samen met Waterschap Rivierenland. We hebben allebei een aandeel van 50% in de kosten.

2.21 Waterafvoer Beek
Aanleg “watersnelwegen”. Het water uit het Keteldal kunnen we relatief eenvoudig via de Lindenstraat afvoeren naar de groene ruimte tussen de huizen en de N325. Hiervoor moeten we aanpassingen maken in het straatprofiel. Het water uit het Elzendal kunnen we afvoeren via het tracé Waterstraat, Bongerdstraat, Colonel Ekmanstraat en Reigerstraat. Over de waterafvoer hebben we een mondeling akkoord met Waterschap Rivierenland.

2.22 Wateropvang Keteldal Beek
De stuwwal droogt langzaam uit. In het Keteldal bestaat de mogelijkheid om water op te vangen en te laten infiltreren in de bodem. Overeenkomsten met grondeigenaren zijn hiervoor noodzakelijk.

2.23 Afkoppelen daken Heilig Landstichting
Bij hevige regenval ontstaat wateroverlast op het laagste punt (Andreaslaan). De oorzaak hiervan is dat te veel hemelwater op de riolering komt, waardoor vervuild water overstort op straat (er zijn daar geen sloten). Omdat de openbare wegen al voor 90% zijn afgekoppeld biedt dit ook geen uitkomst meer. Het probleem is op te lossen door alle daken in Heilig Landstichting af te koppelen en water te infiltreren in de tuinen. Eerst willen we dit doen op vrijwillige basis en met subsidie. Later verplichten wij dit via een “hemelwater-verordening Heilig Landstichting”. De looptijd hiervan is 10 jaar.

2.24 Renovatie "water werkt" Beek
20 jaar geleden zijn de natuurlijke beken in Beek en Ubbergen weer zichtbaar gemaakt. Dit is destijds met veel subsidie aangelegd. De totale kosten bedroegen toen 2 miljoen gulden. Het systeem raakt in verval. Er is een plan gemaakt om alle gemetselde natuurstenen goten voor verval te behoeden. Voor de watervoerende functie is dit systeem essentieel. Landelijk wordt “water werkt” als schoolvoorbeeld genoemd van modern beekbeheer. Samen met “het Groeske” en “de Groesbeek” wordt het regelmatig bezocht door bestuurders en waterdeskundigen uit Nederland.

2.25 TOP Ooij
Om de Ooijpolder toeristisch goed te ontsluiten zijn TOP’s (Toeristisch OpstapPunten) nodig. De voormalige gemeenteraad van Ubbergen heeft hiertoe besloten en het is ook opgenomen in de Mobiliteitsvisie Berg en Dal. Aan het einde van de Hubertusweg ligt een zeer geschikte kavel. Deze is bereikbaar via de Bouwkamp. Wij verkennen de mogelijkheden voor grondaankoop van Staatsbosbeheer (ongeveer 1 hectare).

2.26 Vervangen riolering/ duiker Groesbeek (Breedeweg)
Het asfalt op de Bredeweg is slecht. We gaan tegelijk met het vervangen van de riolering/ duiker de weg vervangen. Het betreft het gedeelte van de Bredeweg vanaf de St. Antoniusweg tot en met huisnummer 94.

2.27 Burgemeester Ottenhofstraat (Dries-Stekkenberg) Groesbeek
Het weggedeelte van de Dries- Stekkenberg en Burgemeester Ottenhofstraat (het gedeelte vanaf de Margrietstraat tot aan de Molenweg/Dorpsstraat) is aan vervanging toe. We onderzoeken de mogelijkheden voor een combinatie met het project schoolroute Marktplein Groesbeek - Nijmeegsebaan (2.5).

2.28 Zevenheuvelenweg Groesbeek
De Zevenheuvelenweg is aan vervanging toe. Het gaat om het weggedeelte vanaf de Burgemeester Ottenhofstraat tot aan de Nieuweweg.

2.29 Reconstructie Dasstraat, Eekhoornstraat en Fretstraat Groesbeek wegen (de Horst)
In combinatie met vervanging van de riolering gaan we ook de wegen reconstrueren. Zie ook 2.13.

2.30 Vergroenen Leuth
Ooij en Leuth zijn twee versteende kerkdorpen. Voor Ooij gaan we een omgevingsplan opstellen. Voor Leuth willen we het steense karakter doorbreken, door samen met de inwoners een plan te maken.

2.31 Aanleg fietspad Leuth
Dit jaar starten we een variantenstudie voor het fietspad Plezenburgsestraat-Leutherstrasse, ten zuiden van de kern Leuth. Hiervoor is in de begroting 2018 € 50.000 beschikbaar gesteld. De totale kosten voor de bestemmingsplanprocedure, grondaankoop en aanlegkosten ramen we op € 500.000.

Programma 2: Onze buurt: riolering/rioolgemalen
2.32 Aanleg regenwaterriool Ravelstraat Millingen aan de Rijn
De voorbereiding is gestart. Het werk bestaat uit het verlengen van een regenwaterriool. We koppelen hierdoor het regenwaterriool in 't Gengske en de Zeelandsestraat aan elkaar.

2.33 Verbetermaatregelen Groesbeek Noord
We zijn een nieuw basis rioleringsplan Groesbeek Noord aan het opstellen. Hierin nemen we verbetermaatregelen op voor aanpassingen aan de riolering in Groesbeek Noord.

2.34 Vergroten transportriool Groesbeek Breedeweg/ Bruuk
Vanaf de Parachutistenstraat tot aan de waterzuivering in de Bruuk gaan we het transportriool vergroten. De reden hiervan is het verminderen van wateroverlast.

2.35 Regenwateroverlast centrum Groesbeek
We gaan de duiker onder de oude Jan Linders vergroten.

2.36 Rioolvervanging Vissenbuurt Ooij
Het huidige rioolstelsel is aan vervanging toe gelet op leeftijd en kwaliteit.

2.37 Vervanging riolering Binnenveld Groesbeek
Het huidige rioolstelsel is aan vervanging toe gelet op leeftijd en kwaliteit.

2.38 Reconstructie Hoflaan Oost Groesbeek
We vervangen de oude riolering in combinatie met de reconstructie van de weg. Het oude stelsel vervangen we door een dubbel stelsel (schoon en vuil water). Dit doen we ook om ook wateroverlast te verminderen.

2.39 Reconstructie zijwegen Gooiseweg Zuid Groesbeek
Een aantal strengen in de Rembrandtweg, Jozef Israëlweg, Jan Steenweg, Breitnerweg, Pieter de Hooghweg en Vincent van Goghweg zijn dusdanig beschadigd dat ze aan vervanging toe zijn. Ook ligt de riolering grotendeels in de voetpaden. Dat is onwenselijk. Daarnaast biedt vervanging de mogelijkheid tot de aanleg van gescheiden riolering. Daardoor kunnen wij de openbare ruimte afkoppelen.
We vervangen de oude riolering in combinatie met een reconstructie van de wegen ten zuiden van de Gooiseweg (zie ook 2.10).

2.40 Reconstructie Wisselpad Groesbeek
We vervangen de oude riolering in combinatie met een reconstructie van de weg.

2.41 Reconstructie zijwegen Gooiseweg Noord Groesbeek
Nagenoeg alle strengen in de Frieselaan, Drentselaan, Vermeerweg, Frans Halsweg en Aelbert Cuypweg vertonen dusdanige schades dat ze aan vernieuwing toe zijn. Daarnaast biedt vervanging de mogelijkheid tot aanleg van gescheiden riolering. Daardoor kunnen we de openbare ruimte afkoppelen. We vervangen de oude riolering in combinatie met een reconstructie van de wegen ten noorden van de Gooiseweg (zie ook 2.12).

2.42 Bypass riolering Nassaulaan - Prinses Christinalaan Berg en Dal
In het kader van het verminderen van wateroverlast in Nijmegen-Oost passen wij het rioolstelsel aan. Door een bypass te maken kan het regenwater naar de infiltratie bassin aan de Nassaulaan. Zie ook 2.13.

2.43 Reconstructie Parallelweg Ubbergen
De riolering aan de Parallelweg ligt in particuliere tuinen en is slechte staat. We gaan de riolering verleggen naar openbaar terrein. Zie ook 2.14.

2.44 Reconstructie Prins Hendrikstraat - Koningin Wilhelminastraat Ooij
Het riool is van 1964 en verkeerd in slechte staat. We hebben gekozen voor een volledige reconstructie van het riool. Redenen hiervoor zijn de ongelukkige ligging, weinig afschot (zelfs tegenschot), te hoge ligging en vele insteken/inlaten. We vervangen de oude riolering in combinatie met een reconstructie van de wegen. Zie ook 2.15.

2.45 Vervangen M+E gemalen diverse locaties 2019
We vervangen de mechanische en elektrische onderdelen van diverse rioolgemalen. Dit gebeurt op basis van de leeftijd en onderhoudsstatus van de rioolgemalen.

2.46 Vervangen riolering/ duiker Groesbeek (Breedeweg)
In 2018 is een rioolinspectie uitgevoerd. Daaruit is gebleken dat het hemelwaterriool van de Bredeweg aan vernieuwing toe is. Onder de grond bestaat een ongewenste situatie door diversiteit aan materiaal en diameters van buizen. Met wegbeheer is overlegd om het geheel vanaf de Sint Anthoniusweg tot aan huisnummer 91 opnieuw in te richten. Zowel het hemelwaterriool als de weg vernieuwen wij.

2.47 Relinen riolering Lijsterbesstraat en afkoppelen HWA Groesbeek (Breedeweg)
In 2018 is een rioolinspectie uitgevoerd. Daaruit is gebleken dat het riool in de Lijsterbesstraat (Breedeweg) aan vernieuwing toe is. Het betreft het gedeelte vanaf de Kruksebaan tot en met het Hemeltje. De weg is nog in goede conditie. Het riool kan gerelined worden. Relinen is het vanuit de binnenkant vernieuwen van het riool.
Daarnaast stellen we voor om de verbinding tussen de riolering op het Hemeltje dicht te zetten.  Kolken in de openbare ruimte willen we afkoppelen zodat water kan infiltreren in de bodem.

2.48 Burgemeester Ottenhofstraat (Dries-Stekkenberg) Groesbeek
Het gaat om het riool tussen Dries-Stekkenberg en Burgemeester Ottenhofstraat/ Margrietstraat tot aan de Molenweg/Dorpsstraat. We stellen voor dit gedeelte af te koppelen, zodat het water kan infiltreren in de grond. Daarvoor willen we infiltratieriolen aanleggen en de bestaande riolering vervangen. Het stuk riolering tussen de Bosstraat en de Molenweg/Dorpsstraat kunnen we relinen (vanuit de binnenkant vernieuwen) in plaats van vervangen.

2.49 Zevenheuvelenweg Groesbeek
We willen de Zevenheuvelenweg (van de Burgemeester Ottenhofstraat tot aan de Nieuweweg) afkoppelen, zodat het water kan infiltreren in de ondergrond. De bestaande riolering en putten gaan we relinen. De kolken koppelen wij af door middel van verticale infiltratieputten.

2.50 Reconstructie Dasstraat, Eekhoornstraat en Fretstraat Groesbeek riolering (de Horst)
In de genoemde straten is de waterleiding de afgelopen jaren zeer regelmatig gesprongen. Als gevolg daarvan raakte de laatste keer ook de gasleiding lek. Vitens heeft het plan om de waterleiding in 2020 volledig te vervangen. Het huidige gemengde riool gaan we vervangen voor gescheiden riool. Zie ook 2.18.

2.51 Wylerbergpark en Groot Berg en Dal
We gaan de hemelwaterafvoer afkoppelen van het Wylerbergpark. Dit werk bestaat uit het opheffen van de afvoerleiding van Groot Berg en Dal door het bos en het opheffen van de afvoerleiding van Wylerbergpark door het bos.

2.52 Vervanging riool Esdoornstraat Beek
Op deze locatie vervangen wij het riool omdat deze slecht is. Tevens hebben wij aandacht voor de waterproblematiek in deze wijk. Het riool ligt nu onder de bomen en die verplaatsen wij naar het midden van de weg. In de aangepaste groenstrook planten wij nieuwe bomen. Omdat wij voor het vervangen van het riool de weg open breken, moeten we ook het straatwerk opnieuw leggen. In principe gebruiken we hiervoor bestaande materialen.

Programma Onze buurt: overige
2.53/2.54/2.55 Sportaccommodaties en Tennisaccommodaties
Er is een meerjarig vervangingsschema gemaakt voor alle sportvelden en kleedkamers. We hebben een prognose gemaakt voor de komende jaren. Sportverenigingen moeten een aanvraag indienen voor een investeringsbijdrage.

Het EMU-saldo is, macro-gezien, het verschil tussen de inkomsten en uitgaven van de collectieve sector (Rijk, mede-overheden en sociale fondsen). Omdat de overheid in het verleden gedurende vele jaren meer geld heeft uitgegeven dan er binnenkwam, is er een schuld ontstaan. De schuld wordt uitgedrukt in een percentage van het BBP (Bruto Binnenlands Product) ofwel de schuldquote. Het BBP is een optelling van alles wat we met zijn allen in het Nederlands productieproces verdienen + geld uit indirecte belastingen (bijvoorbeeld BTW) -/- subsidies die de kostprijs van producten verlagen.